Lm. Giuse Nguyễn Văn Lộc
Tin Mừng (Ga 14, 1-6)
1 Anh em đừng xao xuyến! Hãy tin vào Thiên Chúa và tin vào Thầy.
2 Trong nhà Cha Thầy, có nhiều chỗ ở; nếu không, Thầy đã nói với anh em rồi, vì Thầy đi dọn chỗ cho anh em.3 Nếu Thầy đi dọn chỗ cho anh em, thì Thầy lại đến và đem anh em về với Thầy, để Thầy ở đâu, anh em cũng ở đó.4 Và Thầy đi đâu, thì anh em biết đường rồi.”
5 Ông Tô-ma nói với Đức Giê-su: “Thưa Thầy, chúng con không biết Thầy đi đâu, làm sao chúng con biết được đường? “6 Đức Giê-su đáp: “Chính Thầy là con đường, là sự thật và là sự sống. Không ai đến với Chúa Cha mà không qua Thầy
(Bản dịch của Nhóm Phiên Dịch CGKPV)
*****
1. “Anh em đừng xao xuyến”
Trong bữa tiệc ly, Đức Giê-su nhiều lần nói về hành trình đi về cùng Chúa Cha của mình (x. Ga 13, 3 và 33), nhưng hành trình này lại đi “ngang qua” con đường, nghĩa là trở thành nạn nhân, của hành vi phản bội, dẫn đến cuộc Thương Khó và cái chết trên Thập Giá. Chính vì thế, các môn đệ xao xuyến, nhưng thực ra chính Người cũng xao xuyến: “Nói xong, Đức Giê-su cảm thấy tâm thần xao xuyến” (c. 21), vì sự phản bội mà Đức Giê-su tự nguyện đón nhận tượng trưng cho mọi tội lỗi, sự dữ và cả Satan nữa, như thánh sử Gioan nói về Giuđa: “Satan liền nhập vào y” (c. 27 và c. 2).
Tuy nhiên, đó lại là con đường làm cho “mọi sự được hoàn tất”. Mọi sự là toàn bộ Kinh Thánh kể lại lịch sử cứu độ, hình ảnh của lịch sử loài người và từng người, trong đó diễn ra thân phận, số phận con người, tội và sự dữ. Đó chính là tâm tình của Đức Giêsu, khi Ngài nói trên Thập Giá: “Ta khát”: Ngài khát mong cho lời Kinh Thánh được hoàn tất (Ga 19, 28; Tv 69, 22) và Ngài cũng khát mong cho toàn bộ Kinh Thánh được hoàn tất, cho sáng tạo và lịch sử của loài người và của từng người chúng ta được hoàn tất.
2. “Thầy đi dọn chỗ cho anh em”
Vì thế, con đường Thập Giá, gây ra bởi tội lỗi, sự dữ và Satan, lại là con đường diễn tả:
– “Tình yêu đến cùng” Thiên Chúa dành cho loài người và từng người chúng ta nơi Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta (x. Ga 13, 1).
– Hành trình Người đi “dọn chỗ” cho các môn đệ, các môn đệ đang diện diện với Người và các môn đệ của Người thuộc mọi thời, để cho, như Người nói: “Thầy ở đâu, anh em cũng sẽ ở đó” (c. 2-3).
– Và cách thức Người chọn để được tôn vinh, như người nói: “Khi Giuđa đi rồi, Đức Giê-su nói: Giờ đây, Con Người được tôn vinh, và Thiên Chúa cũng được tôn vinh nơi Người. Nếu Thiên Chúa được tôn vinh nơi Người, thì Thiên Chúa cũng sẽ tôn vinh Người nơi chính mình, và Thiên Chúa sắp tôn vinh Người” (Ga 13, 31-32).
Nhưng thực ra, chính cử chỉ rửa chân, cũng như mầu nhiệm Thánh Thể, đã loan báo tình yêu đến cùng, hành trình đi dọn chỗ và cách Người được tôn vinh rồi. Như Đức Giê-su nói với thánh Phê-rô: “Việc Thầy làm, bây giờ anh chưa hiểu, nhưng sau này anh sẽ hiểu”; và “Nếu Thầy không rửa cho anh, anh sẽ chẳng được chung phần với Thầy.” (Ga 13, 7-8).
Vì thế, Đức Giê-su mời gọi các môn đệ, trong đó có chúng ta hôm nay, vượt qua sự xao xuyến bằng lòng tin vào Thiên Chúa và tin vào Người, dù cuộc đời thăng trầm, thử thách, đau khổ và lỗi lầm như thế nào, và cùng đi trên con đường của Người, như Người mời gọi thánh Phê-rô: “Nơi Thầy đi, bây giờ anh không thể theo đến được; nhưng sau này anh sẽ đi theo.” (Ga 13, 36).
3. “Thầy là con đường, là sự thật và là sự sống”
Đức Giê-su nói với các môn đệ: “Thầy đi đâu, thì anh em biết đường rồi”. Như thế, trong tâm trí của Đức Giê-su, các môn đệ đã phải biết Ngài đi đâu, và vì biết Ngài đi đâu, nên cũng phải biết luôn đường đi rồi. Tuy nhiên, ông Tô-ma, đại diện cho các môn đệ, lại nêu câu hỏi: Thưa Thầy, chúng con không biết Thầy đi đâu, làm sao chúng con biết được đường? (c. 5)
Như thế, xem ra các môn đệ vẫn chưa biết gì hết: Thầy thì đinh ninh các học trò của mình đã biết; nhưng học trò của Thầy thì, điều căn bản nhất cũng không biết !
Chắc chắn, vấn đề không phải là các môn đệ kém trí nhớ, nhưng là chậm hiểu; và không phải là chậm hiểu ở bình diện trí năng, nhưng ở bình diện “tin năng”; như sau này, Đức Ki-tô phục sinh sẽ trách hai môn đệ Emmau: “Các anh chẳng hiểu gì cả! Lòng trí các anh thật là chậm tin vào lời các ngôn sứ! Nào Đấng Ki-tô lại chẳng phải chịu khổ hình như thế, rồi mới vào trong vinh quang của Người sao? Rồi bắt đầu từ ông Mô-sê và tất cả các ngôn sứ, Người giải thích cho hai ông những gì liên quan đến Người trong tất cả Sách Thánh” (Lc 24, 25-27).
Nơi đến của Thầy, các môn đệ đã biết, vì Thầy vừa nói và cũng sẽ nói đi nói lại: “Thầy từ Chúa Cha mà đến và Thầy sẽ trở về cùng Cha”. Và con đường Thầy đi, Thầy cũng đã từng loan báo, dạy dỗ và hơn nữa, “giờ” cũng đã đến rồi: “Trước lễ Vượt Qua, Đức Giê-su biết giờ của Người đã đến, giờ phải bỏ thế gian mà về với Chúa Cha. Người vẫn yêu thương những kẻ thuộc về mình còn ở thế gian, và Người yêu thương họ đến cùng.” (13, 1); thực vậy, ngay sau khi Ngài nói những lời này xong, Ngài sẽ để cho mình bị bắt (x. Ga 18, 1-11).
Vậy, đâu là vấn đề của các môn đệ ? Vấn đề là đây: điểm đến của Thầy là Thiên Chúa Cha, nhưng đường đi không phải là con đường “thăng thiên” trực tiếp quang vinh, nhưng là con đường đi ngang qua cái chết, và là cái chết bi đát nhất, như Ngài đã nói: “Phải ứng nghiệm lời Kinh Thánh sau đây: Kẻ đã cùng con chia cơm sẻ bánh lại giơ gót đạp con” (13, 18). Nhưng thật ra, đó chính là con đường mà Tô-ma đã từng nói tới, nhưng chưa hiểu hết ý nghĩa: “Chúng ta cũng vậy, chúng ta hãy đi để cùng chết với Ngài” (Ga 11, 16). Và chắc chắn, đây cũng là vấn đề của các môn đệ thuộc mọi thời, là vấn đề của chúng ta: chúng ta có tin và hiểu rằng, thân phận con người của chúng ta như thế đó, số phận đôi khi bi đát của riêng chúng ta như thế đó, là đường đi về với Thiên Chúa Cha không?
Nếu chúng ta còn chưa “chịu”, thì câu trả lời của Đức Giê-su mang lại cho chúng ta một luồng sáng và một sức mạnh hoàn toàn mới, mới đến độ, Ngài chưa từng tỏ bày với các môn đệ, và cũng luôn luôn mới đối với chúng ta nữa, mỗi khi chúng ta lắng nghe và lưu lại trong điều mình lắng nghe: Chính Thầy là con đường, là sự thật và là sự sống. Không ai đến với Chúa Cha mà không qua Thầy… Và ai thấy Thấy là thấy Chúa Cha. (c. 6)
Như thế, con đường Thầy đi và điểm đến là Chúa Cha đều hội tụ nơi ngôi vị của Đức Giê-su. Nhưng tất cả vấn đế là ở chỗ, con đường Thầy đi là con đường Thập Giá, là con đường “điên rồ và sỉ nhục”, nhưng, đối với Thiên Chúa, lại là con đường của “sự thật và sự sống”, là con đường của sức mạnh và khôn ngoan, là con đường diễn tả chính Thiên Chúa, diễn tả dung nhan rạng ngời của Ngài, có khả năng làm cho chúng ta no thỏa.
Đây là điều không thể biết, chúng ta chỉ có thể cảm nếm đích thân mà thôi. Xin cho chúng ta kinh nghiệm được rằng mình đang ở trong sự thật và sự sống, đang ở trong Thiên Chúa Cha, khi đi trên con đường Đức Giê-su đã đi, để nhận ra rằng, không chỉ mai sau, nhưng ngay hôm nay, lời sau đây của Đức Giê-su được thực hiện: Thầy ở đâu anh em cũng ở đó, trong cung lòng của Thiên Chúa Cha. (c. 3)
