Ngày 26 tháng 4 năm 2021
Chúa Nhật IV Phục Sinh – Năm
I. LỜI CHÚA: Ga 10, 11-18
11 Tôi chính là Mục Tử nhân lành. Mục Tử nhân lành hy sinh mạng sống mình cho đoàn chiên.12 Người làm thuê, vì không phải là mục tử, và vì chiên không thuộc về anh, nên khi thấy sói đến, anh bỏ chiên mà chạy. Sói vồ lấy chiên và làm cho chiên tán loạn,13 vì anh ta là kẻ làm thuê, và không thiết gì đến chiên.
14 Tôi chính là Mục Tử nhân lành. Tôi biết chiên của tôi, và chiên của tôi biết tôi,15 như Chúa Cha biết tôi, và tôi biết Chúa Cha, và tôi hy sinh mạng sống mình cho đoàn chiên.
16 Tôi còn có những chiên khác không thuộc ràn này. Tôi cũng phải đưa chúng về. Chúng sẽ nghe tiếng tôi. Và sẽ chỉ có một đoàn chiên và một mục tử.17 Sở dĩ Chúa Cha yêu mến tôi, là vì tôi hy sinh mạng sống mình để rồi lấy lại.18 Mạng sống của tôi, không ai lấy đi được, nhưng chính tôi tự ý hy sinh mạng sống mình. Tôi có quyền hy sinh và có quyền lấy lại mạng sống ấy. Đó là mệnh lệnh của Cha tôi mà tôi đã nhận được.”
(Bản dịch của Nhóm Phiên Dịch CGKPV)
II. SUY NIỆM
Ngay tiếp sau Chúa Nhật IV Phục Sinh, là – là Lễ Chúa Nhật Chúa Chiên Lành, Giáo Hội cho chúng ta nghe lại chính lời của Đức Giê-su, trong Tin Mừng theo thánh Gio-an :
Tôi chính là Mục Tử nhân lành. (c. 11a)
Người Mục Tử Nhân Lành đến là « để cho chiên được sống và sống dồi dào” (Ga 10, 10), như chúng ta đã nghe và đã nhớ, vì là một trong những LỜI ĐÁNG NHỚ NHẤT của Đấng là Chúa Chiên Lành của chúng ta. Và để cho chúng ta được sống và sống dồi dào, Người ban “BÁNH” để nuôi sống chúng ta, mỗi ngày, suốt đời và mãi mãi.
1. “Chúa ban bánh cho tất cả chúng sinh”
Trong phép lạ bánh hóa nhiều (x. Ga 6), mà Giáo Hội cho chúng ta nghe lại lời tường thuật của thánh Gioan dưới ánh sáng của mầu nhiệm Vượt Qua trong tuần II mùa Phục Sinh, chúng ta được mời gọi dừng lại để nhìn và nghe từng cử chỉ là lời nói của Đức Giêsu : Người cầm lấy bánh, dâng lời tạ ơn, rồi phân phát cho những người ngồi đó.
Các Tin Mừng Nhất lãm kể rằng, Ngài trao cho môn đệ để các ông dọn ra cho dân chúng. Các môn đệ phân phát bánh, nhưng không còn là bánh của mình nữa, nhưng là từ bàn tay của Chúa. Chúa không làm cho bánh rơi xuống từ trời ào ào, như xưa Đức Chúa cho Manna đổ xuống từ trời như mưa rào, nhưng Đức Giêsu làm cho những gì có sẵn, dù rất nhỏ bé và giới hạn sinh sôi nẩy nở đến vô hạn. Đó lạ dấu lạ cả thể, nhưng lại được thực hiện ngang qua một hành động rất đỗi bình thường nhưng ý nghĩa thật lớn lao: Đức Giêsu cầm lấy bánh, dâng lời tạ ơn, rồi phân phát cho những người ngồi đó.
Bánh đến từ đất trời và công lao của con người: “Lạy Chúa, là Chúa Cả Trời Đất, chúc tụng Chúa đã rộng ban cho chúng con bánh này, là hoa màu của ruộng đất và công lao của con Người, chúng con dâng lên Chúa để trở nên Bánh Trường Sinh cho chúng con”. Và Bánh chưa hóa nhiều, nhưng Đức Giêsu đã tạ ơn rồi; cũng như trong cuộc thương khó, Đức Giêsu chưa được cứu thoát khỏi sự chết, Ngài đã tạ ơn rồi, ngang qua Bí tích Thánh Thể (Eucharistie), vốn là Bí Tích Tạ ơn. Đó là lời Tiền Tụng (Hãy tạ ơn Chúa là Thiên Chúa chúng ta – Thật là chính đáng…) trước khi truyền phép trên bánh và rượu, hiện thân của cuộc Thương Khó. Tạ ơn trước khi dấu lạ xảy ra, tạ ơn trước khi được Thiên Chúa cho trỗi dậy từ cõi chết, đó là diễn tả lòng tín thác vào quyền năng Thiên Chúa ở mức độ tột cùng.
Chúng ta được mời gọi tạ ơn hằng ngày, dù còn đang ở trên đường đi đầy thách đố. Chúng ta có thể dừng lại thật lâu để chiêm ngắm từng cử chỉ của Chúa, và để những cử chỉ này đánh động, gợi mở, soi sáng ơn gọi và những băn khoăn của chúng ta. Có ba cấp độ ý nghĩa của phép lạ bánh hóa nhiều.
(1) Bánh lương thực. Bánh ăn hằng ngày đã hóa nhiều thực sự, và trong những năm thi hành sứ vụ, Đức Giêsu thực hiện hai lần (1 lần theo Tin Mừng Gioan). Điều này cho thấy, Đức Giêsu đến không để giải quyết nạn đói cho con người. Vì con người có khả năng lo cho nhau no đủ, nếu biết chia sẻ. Phép lạ là những « dấu chỉ » của một thực tại khác.
Tuy nhiên, dấu chỉ “Bánh Hóa Nhiều” vẫn mời gọi chúng ta nhận ra “bánh” chúng ta dùng hằng ngày trong suốt cuộc đời chúng ta, thực sự đến từ hồng ân lạ lùng Chúa ban: “Người ban bánh cho tất cả chúng sinh. Muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương” (Tv 136, 25).
(2) Bánh Lời Chúa. Dấu lạ « Bánh Lời Chúa » được Chúa thực hiện cho chúng ta mỗi ngày cách dư tràn trong Thánh Lễ và nhất là khi chúng ta cầu nguyện với Lời Chúa và chia sẻ Lời Chúa. Và Bánh Lời Chúa hướng chúng ta đến Bánh Thánh Thể, bởi vì Chúa vừa gieo Lời và vừa gieo Mình (x. Ga 12, 24); và Lời và Mình Chúa là một.
(3) Bánh Thánh Thể. Thiên Chúa ban cho chúng ta bánh hằng ngày (x. Tv 136, 25) chính là để hướng chúng ta đến Bánh Hằng Sống; nói cách khác, bánh hằng ngày đã chứa đựng lời hứa ban bánh Hằng Sống rồi (x. St 1, 29). Vì thế, ngay sau khi thực hiện dấu lạ bánh hóa nhiều, Đức Giê-su nói về Bánh Hằng Sống là chính Người (x. Ga 6, 22-58).
Bánh Hằng Sống được trao ban cho chúng ta một cách quảng đại mỗi ngày nơi Bánh Thánh Thể trong Thánh Lễ ; chúng ta chỉ cần mở tay và mở lòng ra để đón nhận. Tuy không có sự dư tràn vật chất, nhưng lại có sự « dư tràn » về ơn huệ sự sống và ngôi vị của Đức Ki-tô.
2. “Các con hãy cầm lấy mà ăn, đây là Mình Thầy”
Theo Thánh Vịnh 136, “Ơn huệ bánh hằng ngày” (c. 25) đến từ Sáng Tạo (vì là hoa màu của ruộng đất), diễn tả chiều kích vĩnh cửu và đến từ Lịch Sử (vì là kết quả do lao công của con người), diễn tả chiều kích mới mẻ. Như thế, “Ơn huệ bánh hàng ngày” tự nó đã diễn tả chính Thiên Chúa rồi. Vì “bánh hằng ngày” mang trong mình đồng thời hai chiều kích vĩnh cửu và mới mẻ, vốn diễn tả hành động của Thiên Chúa. Thế mà, hành động của Thiên Chúa diễn tả chính Thiên Chúa.
Tin Mừng theo thánh Matthêu kể lại rằng, chia sẻ bánh và rượu xong, Đức Giêsu hướng đến cuộc Thương Khó của Ngài “sau khi đã hát Thánh Vịnh” (Mt 26, 30). Câu này đặc biệt gợi lại cho chúng ta Tv 136, bởi vì cùng với các Thánh Vịnh khác, Tv 136 được hát lên để kết thúc bữa ăn Vượt Qua. Như thế Tv 136 hướng đến Thánh Thể và Thánh Thể làm tròn đầy Tv 136.
Vì thế, hát Tv 136 sẽ làm cho chúng ta gần gũi hơn với Đức Kitô, nhất là khi chúng ta nhận ra Ngài trong Thánh Vịnh này, vì Ngài chính là Đấng ban cho chúng ta Bánh của Thiên Chúa, Bánh có sức đổi mới mạnh mẽ hơn cả sự chết, vốn là thử thách tận cùng mà chính Ngài đã vượt qua. Nhưng đồng thời, khi hát Tv 136, chúng ta cũng trở nên gần gũi với tác giả Thánh Vịnh hơn, bởi vì chính tác giả cũng đã được lôi kéo bởi “Bánh Hằng Sống”. Giống như tác giả Thánh Vịnh, chính chúng ta cũng đang được lôi kéo và vẫn chưa đi hết con đường dẫn tới tấm bánh huyền nhiệm này.
Trong bữa tiệc ly, Đức Giê-su cầm lấy BÁNH HẰNG NGÀY, tạ ơn, dâng lời chúc tụng, bẻ ra và trao cho các môn đệ và nói:
“Các con hãy cầm lấy mà ăn,
đây là Mình Thầy”
Như thế, nơi Bí Tích Thánh Thể, Chúa ban cho chúng ta BÁNH HẰNG SỐNG, là chính Chúa.
Tin Mừng cho chúng ta biết tấm TẤM BÁNH này được nhào nắn và đi qua con đường nào: BÁNH đã đi ngang qua thập giá của Đức Kitô, nơi chốn đích thật cho sự biến đổi của BÁNH, đồng thời cho thấy BÁNH HẰNG SỐNG mạnh hơn sự chết.
3. « Mục Tử Nhân lành hi sinh mạng sống mình »
Chúng ta có thể dễ dàng nhận ra, từ đầu đến cuối bài Tin Mừng của Thánh Lễ Chúa Nhật Chúa Chiên Lành hôm nay, rằng Đức Giê-su nhắc đi nhắc lại hành động hi sinh mạng sống :
Mục Tử nhân lành
hy sinh mạng sống mình cho đoàn chiên. (c. 11b)
Tôi biết chiên của tôi, và chiên của tôi biết tôi,
như Chúa Cha biết tôi, và tôi biết Chúa Cha,
và tôi hy sinh mạng sống mình cho đoàn chiên. (c. 15)
Mạng sống của tôi, không ai lấy đi được,
nhưng chính tôi tự ý hi sinh mạng sống mình. (c. 18)
Những lời này của Đức Giê-su vừa hướng về sự hi sinh sự sống của Ngài trong cuộc Thương Khó và trên Thập Giá, và vừa làm cho chúng ta hiểu mầu nhiệm Thương Khó và Thập Giá hơn, dưới ánh sáng của hình ảnh « Người Mục Tử nhân lành ».
* * *
Thật vậy, điều phải làm cho chúng ta kinh ngạc, đó là, đáng lẽ ra người mục tử phải dùng sức mạnh và khí giới để đánh đuổi sói dữ đến « vồ lấy chiên và làm cho chiên tán loạn » (c. 12) ; theo kinh nghiệm sống của chúng ta, người mục tử phải hành động như thế để tự vệ và để bảo vệ đàn chiên. Nhưng với Đức Giê-su, một cách lạ lùng Người để cho Sói Dữ tấn công mình, thay vì tấn công đàn chiên ; và Ngài để cho Sói tấn công đến cùng, nghĩa là nó giết được Ngài, và Ngài hi sinh mạng sống của mình vì đoàn chiên. Tại sao vậy ? Tại sao Ngài để cho mình bị tấn công mà không tự vệ ? Và câu hỏi này hoàn toàn phù hợp với cuộc Thương Khó : tại sao, Ngài không dùng sức mạnh và khí giới để tự vệ và tiêu diệt những kẻ dữ và gian ác ?
Kinh nghiệm sống sẽ giúp chúng ta hiểu được phần nào : chúng ta có thể dùng một chút bạo lực để huấn luyện loài vật, nhưng đến một giới hạn nào đó, thì chúng ta phải dừng lại, bởi vì bạo lực tự bản chất không phù hợp với nhân tính, nhưng với thú tính. Vì thế, có cái gì đó không ổn, cho dù chấp nhận được, một người bình thường hiền lành, nhưng bỗng trở nên hung dữ và bạo lực với loài vật.
Vậy, chúng ta hãy hình dung ra Đức Giê-su, vị « Mục Tử Nhân Lành » của chúng ta dùng sức mạnh và khí giới để đánh đuổi sói dữ, đánh đuổi và diệt trừ những kẻ dữ và gian ác. Hình ảnh này, cho dù là chống lại Sự Dữ, vẫn không tương hợp với căn tính thần linh của Ngài, đó là nhân lành và nhân lành tuyệt đối. Hành động bạo lực, cho dù là có lí do chính đáng, vẫn không tương thích với căn tính nhân lành tuyệt đối của Ngài. Và đây chính điểm khác tuyệt đối nhất, giữa con người và Thiên Chúa. Loài người chúng ta hằng ngày vẫn phải dùng bạo lực chống lại bạo lực, để gìn giữ an ninh trật tự xã hội, để bảo vệ chủ quyền đất nước và đôi khi để răn dạy con cái trong gia đình.
Loài người chúng ta phải làm thế để bảo vệ « công bình và công lí », nếu không sự dữ và bạo lực sẽ lộng hành ; nhưng ai cũng biết là làm như thế, thì không thể loại trừ được bạo lực, không thể loại trừ Sự Dữ tận gốc rễ được. Dùng bạo lực chống lại bạo lực, người ta chỉ có thể ngăn chặn bạo lực lại thôi, như con đê mong manh ngăn chặn sóng dữ ; và kinh nghiệm sống cho thấy, dùng bạo lực chống lại bạo lực sẽ làm phát sinh thêm bạo lực.
* * *
Xin cho chúng ta hiểu sâu xa và cảm nếm sự nhân lành tuyệt đối của Đức Giê-su trong mầu nhiệm Thương Khó ; và nhất là hiểu được cách Ngài chiến thắng Sói Dữ : Sói Dữ làm cho Ngài phải chết ; nhưng Ngài lại mạnh hơn sự chết ; và như thế mạnh hơn Sói Dữ. Ngài chiến thắng Sói Dữ, không phải bằng bạo lực, nhưng bằng sự nhân lành, hay bằng sức mạnh của ánh sáng xua tan bóng tối ; như lời Thánh Vịnh loan báo :
Ngài cho miệng con thơ trẻ nhỏ
cất tiếng ngợi khen đối lại địch thù,
khiến kẻ thù quân nghịch phải tiêu tan. (Tv 8, 3)
Theo Tv 8, sống ơn gọi làm người là thống trị thú tính; và để thống trị thú tính con người được mời gọi trở nên « em bé ». Đức Giê-su không chỉ xác chuẩn lời mời gọi này, khi mời gọi chúng ta hãy đón nhận Nước Trời với tâm hồn của một trẻ em (Mc 10, 13-16; Mt 18, 3 và 9, 13-15; Lc 18, 15-17), nhưng Ngài còn hoàn tất sứ mạng của em bé, nghĩa là sứ mạng chiến thắng những dã thú, nghĩa là thú tính, sự dữ và bạo lực bằng sự hiền lành và tình yêu của Thiên Chúa, trong cuộc Thương Khó. Vì thế, ơn gọi sống nhân tính đến cùng, không tự biến mình thành thần linh hay thành thú vật, đó là trở nên giống Đức Giêsu
Đức Ki-tô đã chiến thắng Sự Dữ và Sự Chết một lần cho tất cả trong mầu nhiệm Thương Khó và Phục Sinh ; và Ngài chia sẻ chiến thắng và sự sống mới của Ngài cho đoàn chiên của Ngài, là chính chúng ta, ngay hôm nay. Vì thế, Ngài đã Vượt Qua, và Ngài đang lôi kéo và thêm sức cho chúng ta từng ngày, để cũng Vượt Qua như Ngài, trong bình an và tín thác, không sợ hãi.
Lm Giuse Nguyễn Văn Lộc
