Nguồn: cruxnow.com
Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN
[Chú thích của BBT: Đây là trích đoạn thứ ba của bài phỏng vấn gồm hai phần giữa Đức Thánh Cha Lêô XIV và nữ ký giả kỳ cựu của Crux, chị Elise Ann Allen, được đưa vào quyển tiểu sử mới về Đức Thánh Cha, León XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI, hay “Đức Lêô XIV: Công dân của thế giới, Nhà truyền giáo của thế kỷ XXI.” Cuốn sách được nhà xuất bản Penguin Peru phát hành bằng tiếng Tây Ban Nha và sẽ có mặt trên các kệ sách và trực tuyến vào ngày 18 tháng Chín. Các ấn bản tiếng Anh và tiếng Bồ Đào Nha sẽ ra mắt vào đầu năm 2026.]
Allen: Con chuyển hướng một chút, điều hành và cải tổ Giáo triều Roma cũng là điều mà Đức Thánh Cha chịu trách nhiệm. Đức Thánh Cha Phanxicô đã thực hiện nhiều cải cách, Ngài đã hoàn thành Tông hiến Predicate Evangelium, nhưng vẫn còn một số việc chưa hoàn tất. Đức Thánh Cha sẽ tiếp cận công cuộc cải tổ thế nào? Người sẽ tiếp tục việc gì, và người có thể làm khác đi ở điểm nào?
ĐTC Lêô: Tôi nghĩ rằng nguồn cảm hứng cơ bản của Tông hiến Predicate Evangelium là rất giá trị và quan trọng, ở chỗ nó đã trình bày cách hiểu mới mẻ về Tòa Thánh, về Giáo triều Roma, là phục vụ cho sứ vụ của Giáo hoàng và cho các giám mục địa phương. Nó phải sẵn sàng theo cả hai cách đó. Rất nhiều giám mục nói với tôi, ngay từ thời tôi còn ở Bộ Giám mục, rằng khi họ đến Roma, họ thấy lo sợ. Tôi được gọi về Roma để làm gì? Có vấn đề gì vậy? Thay vì hiểu rằng Tòa Thánh ở đây để trợ giúp họ, để phục vụ họ.
Vì vậy, khởi đi từ điều đó như một sự hiểu biết cơ bản, và rằng chúng tôi ở đây như một phần của sứ vụ rao giảng Tin Mừng, như chính tựa đề [Predicate Evangelium] đã nói. Tôi nghĩ một lượng công việc đáng kể đã được tập trung vào việc cố gắng tìm cách tổ chức cơ cấu của Tòa Thánh, để đặt Tòa Thánh vào việc phục vụ người khác. Bây giờ, cũng như trong bất kỳ tổ chức nào của con người, có những điểm tích cực và có những điểm cần được cải thiện. Tôi nghĩ sẽ có một số câu hỏi về Predicate Evangelium, một số quyết định đã được đưa ra có lẽ cần một chút điều chỉnh vào một lúc nào đó, nhưng điều cũng rất quan trọng trong tiến trình này là tiếp tục xem xét cách chúng tôi ở Tòa Thánh đang phục vụ người khác thế nào, và chúng tôi có thể làm gì để cải thiện điều đó.
Một trong những vấn đề cụ thể mà tôi hy vọng sẽ bắt đầu làm việc trong tương lai rất gần là tiếp tục phá vỡ hoặc đổi cách làm việc cô lập mà mỗi Bộ đang thực hiện. Có nhiều vấn đề trong Tòa Thánh, trong Giáo hội, không chỉ là phạm vi của một Bộ duy nhất. Sự thiếu đối thoại, thiếu các công cụ giao tiếp, giữa các Bộ khác nhau đôi khi đã trở thành một hạn chế lớn và gây hại cho việc điều hành Giáo hội. Vì vậy, tôi nghĩ có một vấn đề ở đó, có người đã dùng cách diễn đạt gọi là ‘tâm lý silo’ (ND: silo mentality: tâm lý làm việc tách biệt, không chia sẻ thông tin hoặc hợp tác với các phòng ban khác). À, “Bộ của tôi là Bộ Giám mục, và chúng tôi thấy điều này, và tôi không muốn nói chuyện với bất kỳ ai khác. Bộ Đời sống Thánh hiến là Đời sống Thánh hiến, và thế thôi. Có rất, rất nhiều vấn đề trong Giáo hội mà trên thực tế chạm đến các lãnh vực trách nhiệm của hai hoặc ba hoặc bốn hoặc nhiều Bộ. Chúng tôi phải tìm cách tập hợp mọi người lại để nói về điều đó.
Tông hiến Predicate Evangelium đặt nền tảng cho điều này, đặt nền móng, và nó đã bắt đầu xảy ra. Tôi nhớ, trong hai năm của tôi, chúng tôi đã mời các Tổng trưởng từ một vài Bộ khác nhau, “Xin mời đến đây, chúng tôi muốn bàn về điều này hoặc điều kia”, và chúng tôi đã thực hiện như vậy rồi. Nhưng tôi nhớ có người ở đây nhiều năm nói với tôi, “Trong 20 năm, tôi chưa bao giờ có một cuộc họp với một Bộ khác”, hoặc điều gì đó tương tự. Tôi nghĩ bụng, “Anh đang đùa đấy à”. Vì thế, một số việc như vậy đã bắt đầu rồi, nhưng tôi muốn tìm cách thức để thể chế hóa bộ máy để mọi việc diễn ra dễ dàng hơn. Điều đó tất nhiên có nghĩa là tập hợp mọi người lại, chúng ta hãy nói chuyện với nhau, các Tổng trưởng và các Thư ký.
Liên quan đến tình hình tài chính của Tòa Thánh, trước đây Đức Thánh Cha đã nói rằng nó không tệ như đôi khi người ta nói. Đức Thánh Cha có thể giải thích tại sao lại như vậy không? Tình hình tài chính của Tòa Thánh ra sao, và người dự định quản lý nó như thế nào?
Tôi chưa biết tôi sẽ xử lý thế nào, nhưng tôi đang có được một số ý tưởng rõ ràng. Có một số đơn vị tài chính khác nhau hợp thành toàn bộ thực thể của Tòa Thánh, của Vatican. Một số đơn vị tài chính đó đang hoạt động khá tốt. APSA [Cơ quan Quản lý Tài sản Tòa Thánh] vừa công bố báo cáo tài chính năm 2024 của họ và trong năm, họ báo cáo một kết quả dương hơn 60 triệu euro. Tại sao chúng ta lại than khóc về một cuộc khủng hoảng? APSA là một trong những nguồn hỗ trợ tài chính chính yếu cho công việc của Tòa Thánh.
Có rất nhiều nhân viên trong tổ chức này, vì vậy phải chi trả tiền lương. Có một quỹ hưu thực sự phải được xem xét. Tôi không biết có quốc gia nào trên thế giới mà không than khóc rằng “quỹ hưu của chúng ta sẽ bị phá sản trong 30 năm hoặc 20 năm”. Đó là một vấn đề chung phải được nghiên cứu và xử lý. Nhưng bạn không thể nói rằng hôm nay chúng ta đang trong cuộc khủng hoảng, và rồi chúng ta sẽ làm sao đây? Bạn hãy lập kế hoạch và nói, chúng ta phải đối phó với việc đó như thế nào?
Trong thời kỳ đại dịch đã có một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng vì một trong những nguồn thu nhập quan trọng nhất của Vatican là từ các viện Bảo tàng Vatican. Những năm gần đây, tạ ơn Chúa, mọi người đang đi du lịch trở lại. Năm nay có nhiều du khách đến Roma hơn. Có những yếu tố đang diễn ra đã tạo nên một sự đảo ngược đáng kể trong một số vấn đề đã là nguyên nhân gây lo ngại trong quá khứ. Mọi thứ mà tôi có trong túi tiền này không phải lúc nào cũng chuyển sang túi kia, và chúng ta phải học cách tích cực làm việc cùng nhau cả trong Tòa Thánh, trong Vatican.
Chúng ta phải tránh những lựa chọn sai lầm đã được đưa ra trong các năm gần đây. Đã có thông tin công khai rộng rãi về việc mua tòa nhà đó ở London, Đại lộ Sloane, và có bao nhiêu triệu đã bị mất vì chuyện đó. Tôi nghĩ ngay trong thời Đức Phanxicô, các bước đáng kể đã được thực hiện để đặt ra những biện pháp kiểm soát và cân đối mới, những sự kiểm soát, về hoạt động tài chính, nó sẽ hoạt động ra sao. Đã có một số điều rất tích cực theo chiều hướng đó, vì vậy kết quả đang được thể hiện. Tôi không nói rằng chúng ta có thể yên tâm và nói rằng khủng hoảng đã kết thúc. Tôi không nghĩ là khủng hoảng đã chấm dứt, tôi nghĩ chúng tôi phải tiếp tục làm việc về việc này, nhưng tôi không bị mất ngủ vì nó, và tôi nghĩ điều quan trọng là chúng ta phải truyền tải một thông điệp khác. Tôi đã có một cuộc họp với Hội đồng Kinh tế, một cơ cấu khác mà Đức Phanxicô đã tạo ra để có sự giám sát rộng hơn đối với các thực thể khác nhau này. Họ đã đồng ý với tôi, họ nói một phần vấn đề của chúng ta là truyền thông, và Vatican thường xuyên gửi đi những thông điệp sai, nó chắc chắn không truyền cảm hứng cho mọi người nói, “Ồ, tôi muốn giúp bạn”, [mà thay vào đó là], “Tôi sẽ giữ tiền của tôi, bởi vì nếu bạn không quản lý đúng cách, tại sao tôi phải đưa thêm tiền cho bạn?”
Vì vậy, tôi không chỉ thay đổi thông điệp để mà thay đổi. Sau khi đã nghiên cứu một số câu hỏi này trong vài năm qua, tôi đã tham gia vào một vài hội đồng khác nhau kể từ khi tôi ở đây, mọi việc rồi sẽ ổn, nhưng chúng ta phải tiếp tục tiến trình cải cách mà Đức Phanxicô đã bắt đầu.
Liên quan đến khủng hoảng lạm dụng tính dục trong hàng giáo sĩ, chúng ta đã nói về điều này rồi, nhưng ở cấp độ tổng quát hơn, vẫn còn nhận thức rằng trong khi Giáo hội đã có các luật mới nhắm vào lạm dụng và che đậy, chúng vẫn chưa được thi hành, và các nạn nhân phần lớn vẫn bị bỏ lại trong bóng tối về quy trình, họ bị coi là không có bất kỳ quyền nào. Đức Thánh Cha đã đề cập trước đây rằng người đã khởi xướng một nghiên cứu để xác định tại sao các vụ án giáo luật lại mất nhiều thời gian như vậy, nhưng ở cấp độ tổng quát, Giáo hội có thể làm tốt hơn như thế nào trong vấn đề này? Chiến lược của Đức Thánh Cha để đối phó với khủng hoảng lạm dụng trong hàng giáo sĩ là gì?
Rõ ràng có một số vấn đề nghiêm trọng, và đây là một trong những câu hỏi về việc bảo vệ trẻ vị thành niên và cách ứng phó trước khủng hoảng. Tôi nghĩ đây là một khủng hoảng thực sự, còn vấn đề kia [tài chính] thì không hẳn, mà Giáo hội phải tiếp tục giải quyết vì nó chưa được xử lý. Điều này sẽ tiếp tục mất thời gian vì các nạn nhân phải được đối xử với lòng tôn trọng lớn và với sự thấu hiểu rằng những người đã phải chịu đựng các vết thương rất sâu do lạm dụng, đôi khi mang những vết thương đó suốt cả cuộc đời. Thật ngây thơ nếu bản thân tôi hoặc bất kỳ ai nghĩ rằng khi chúng ta đã đưa ra cho họ một khoản bồi thường tài chính nào đó, hoặc chúng ta đã xử lý vụ án và linh mục đã bị huyền chức, cứ như thể những vết thương đó sẽ biến mất vì điều đó.
Vì vậy, trước hết và quan trọng nhất, phải có một sự nhạy cảm và lòng trắc ẩn chân thành và sâu sắc đối với nỗi đau đớn, sự đau khổ mà con người đã phải chịu đựng do bàn tay của các thừa tác viên của Giáo hội, cho dù đó là linh mục, hay giám mục, giáo dân, tu sĩ, nam hay nữ, giáo lý viên, v.v. Đó là một vấn đề vẫn còn với chúng ta, và tôi nghĩ nó cần phải được đối xử với lòng tôn trọng sâu sắc.
Đồng thời, một trong những yếu tố phức tạp trong vấn đề này, và là vấn đề mọi người đang bắt đầu lên tiếng ngày càng nhiều: người bị cáo buộc cũng có quyền, và nhiều người trong số họ tin rằng những quyền đó đã không được tôn trọng. Thống kê cho thấy hơn 90% những người đứng ra tố cáo, họ thực sự là nạn nhân. Họ đang nói sự thật. Họ không bịa đặt điều này. Nhưng cũng có những trường hợp đã được chứng minh rằng có những cáo buộc sai sự thật. Đã có những linh mục mà cuộc sống của họ đã bị hủy hoại vì điều đó.
Luật pháp tồn tại, và chúng ta có thể nói về luật dân sự hoặc luật giáo hội, nhưng luật pháp tồn tại để bảo vệ quyền của tất cả mọi người. Để có một hệ thống công lý đáng tin cậy, tôn trọng quyền của tất cả mọi người, điều đó phải có thời gian. Vì vậy, một trong những điều mà nhiều nạn nhân thường xuyên nhận xét là, tại sao những quy trình này lại mất nhiều thời gian như vậy? À, chúng ta sống ở Ý, tôi đã sống ở Peru, ngay cả ở Hoa Kỳ, nhiều quy trình đi vào tòa án mất nhiều nhiều năm, và đó là một thực tế. Thực tế là nạn nhân đứng ra và tố cáo và sự tố cáo được cho là chính xác, điều đó không làm mất đi nguyên tắc suy đoán vô tội. Vì vậy, các linh mục cũng phải được bảo vệ, hoặc người bị đơn phải được bảo vệ, quyền của họ phải được tôn trọng. Nhưng ngay cả khi nói điều đó, đôi khi cũng là nguyên nhân gây thêm đau khổ cho các nạn nhân. Vì vậy, chúng ta đang ở trong một tình thế khó khăn. Giáo hội chắc chắn đã cố gắng ban hành các luật mới nhằm tăng tốc quy trình, vừa đặc biệt tôn trọng các vấn đề mà tôi đã nói trước, các nạn nhân và nỗi đau của họ và quyền của họ được nhìn nhận nỗi đau đó bằng một sự hồi đáp nào đó từ Giáo hội, nhưng đồng thời tôn trọng người bị cáo buộc. Việc bảo vệ quyền của bên bị buộc tội cũng là một vấn đề.
Có một điều cũng ngày càng trở nên phổ biến, về việc các nạn nhân tìm kiếm sự chữa lành và muốn đứng ra và nói về nỗi đau của họ, và tôi nghĩ điều đó là lành mạnh đối với họ. Nhưng Giáo hội không phải lúc nào cũng tìm được cách tốt nhất để xử lý, để đồng hành điều đó với họ. Vì vậy, có những thách đố trong vấn đề này. Tôi nghĩ rằng nhiều người trong chúng ta có lẽ vẫn còn là người mới tập sự đang học về cách để đồng hành tốt nhất với những người này trong nỗi đau của họ. Tôi nghĩ đây là một trong những lãnh vực mà chúng tôi tiếp tục cần sự giúp đỡ của các chuyên gia để hỗ trợ chúng tôi, và để đồng hành cùng các nạn nhân.
Tôi nghĩ rằng Đức Thánh Cha Phanxicô đã có những cái nhìn rất sâu sắc về vấn đề này. Ngài đã nhận ra tầm quan trọng của vấn đề, nhưng đồng thời nhận ra rằng vấn đề lạm dụng tính dục không thể trở thành trọng tâm duy nhất của Giáo hội. Giáo hội có một sứ mạng. Có những người trên hành trình đã bị tổn thương sâu sắc và chúng ta sẽ cố gắng chăm sóc họ cách tốt nhất có thể, và đồng hành với họ, và họ cũng là một phần của Giáo hội, nếu họ vẫn muốn như vậy. Tôi biết có những người đã rời bỏ Giáo hội vì nỗi đau mà họ phải chịu đựng, và lựa chọn của họ phải được tôn trọng.
Đồng thời, Giáo hội cũng có một sứ mạng là loan báo Tin Mừng, và tạ ơn Chúa, đại đa số những người dấn thân trong Giáo hội, các linh mục, và giám mục, các tu sĩ, chưa bao giờ lạm dụng ai. Vì vậy, chúng ta không thể khiến toàn bộ Giáo hội chỉ tập trung duy nhất vào vấn đề này, bởi vì đó sẽ không phải là một cách đáp ứng chân thực cho những gì thế giới đang tìm kiếm nơi sứ mạng của Giáo hội.
Quả thật đó là một việc rất khó để chăm sóc, bởi chỉ người mà cuộc sống của họ đã bị tổn thương sâu sắc hay thậm chí bị hủy hoại bởi lạm dụng tính dục, mới có thể cảm nhận nỗi đau đó. Đó chính là điểm chúng ta cần tôn trọng và đồng hành với họ. Có nhiều người khác trong Giáo hội cũng có quyền được đồng hành trong hoàn cảnh họ đang sống và trải nghiệm, và Giáo hội cũng phải hiện diện bên họ. Đó là một trong nhiều thách đố mà tôi đang cố gắng tìm cách giải quyết.